Lokoja unɗe galluwol nder Naajeeriya. Ɗum jottarde ɗeta haajawol ɗun ɗe Naijeer e Benuwe maayilleji e unɗe kapital ɗun Diiwal Kogi.[1] Ɗemboo ɓe oworo, Bassa nge e Nupe kamɓe ngoyni aslul ɗeɓe ariyaji kongi lasgi ɗun Naajeeriya nastiri ɓe kupa-Nupe, Hausa, Ebira, Igala, Igbo, Bini/Edo e Tiv kamɓe tiggi ɗe e saaliɗe wakkatire ɗe horemaji huuraaɗe eɗe ɓe gallure tatire mawnilawɗe ɗer geɓɓal lardu Afrik hakkuɗe 2020 e 2025 hawti e 5.93% mawɗum.[2][3]

Ɗum hiisiiriɗe ɗer galliol ɗiɗire eɗer 1917 galluji kawtuɗi ɗeɓe huuwirde kumfe laamu bodeejo. Ɗu’un ɗun kollini Lokoja un gelle kiiɗe.

Kollingal taƴto

Lasgi fere-fere kollini kanji titi innde gelle ɗen.

  • Ɓe yorubanko’en e oworo’en yimɓe ngada Imaanu ɗe innde ɗen waari gaɗa Ilu okega (Ɗe nyibgal jottoriga daw nyolde hayre ɗe ɗun baaraatako.
  • Ɓe hausare’en ngaadi Imaanu ɓe innde ɗen waari daga Lokoja (A ɗatal bodewal) e ton ɗun kollini innɗe ɗen hebraama daga laanu ɗum Zazzau.
  • Ɓe Nupe ngaadi Imaanu ɗe innɗe ɗen waari daga patti lukongi (ɗe nyolɗe darewal)
  • Ɓe Ighala ngaadi imaanu innde ɗen waari daga ɗe saakal lewa kaja ejam (warde fiiyo lingu)

Taariku (Distinore) taƴto

Ɓe geɓɓal ton dun wardi Lokoja haa eɗer jooɗiiɗe ɗun duuɓi yemteereji eno yimɓe daga lasgi fere-fere kongi pinoji eɗe worriɗe daga ɗe yunopu. Ɓe eggol ɗun ɗe kongi eɗe geɓɓal wuttuɗu ɓannɗu limgal ɗur eno ɗum haaɗe eɗe bannkiwal ɗun ɓe mayilleji Naijeer e Benue. Goɗɗe kongi artuuude ɗer kongi yimɓe nyiɓbuɓe ɗer Lokoja unɗe ɓe oworo yimɓe yoruba daga Ile-Ife hausa e Nupe.[4] Ɗum un wirgo ton ɗe eggo daga baro e waɓɓe bannɗu ɗun hannɗe diiwal Naijer hawtirɗe eɗe maygi, Naijer, e Benue. Ɗun’un un war caka ɗun luumo misaali unɓe kupas e woɓɓe ɗun ɗe kakandas.

Hiimoɓe taƴto

  1. https://allnigeriainfo.ng/tribes-in-kogi-state/ |access-date=2022-06-09 |language=en-US}}
  2. ttps://www.visualcapitalist.com/ranked-the-worlds-fastest-growing-cities/|publisher=virtual capitalist| access-date=2021-08-17|title=Ranked: The World's Fastest Growing Cities|date=13 August 2021 | archive-url=https://web.archive.org/web/20210813174630/https://www.visualcapitalist.com/ranked-the-worlds-fastest-growing-cities/%7Carchive-date=13 August 2021}}
  3. https://kogistate.gov.ng/history/%7Caccess-date=2022-02-22%7Cwebsite=KGSG%7Clanguage=en-US}}
  4. https://www.nigeriagalleria.com/Nigeria/States_Nigeria/Kogi/%7Caccess-date=2022-02-22%7Cwebsite=www.nigeriagalleria.com}}