Aisha bint Abi Bakr[a] (hedde 613/614 – lewru juko 678) ko debbo tataɓo, ɓurɗo famɗude e annabi lislaam Muhammadu.[7][8]

innde annabi Muhammadu (S.A.W) debbo

Ko seeɗa anndaa e cukaagu makko. Ko ɓuri heewde e iwdiiji ɓooyɗi ina kawri e wonde Aisha ina yahra e duuɓi 6 walla 7 e sahaa dewgal mum, e duuɓi 9 e sahaa nde o timmini ndee ; duuɓi makko ko ɓuuɓri miijooji.[9] Aisha ina joginoo darnde mawnde e nder daartol Lislaam, e nder nguurndam Muhammadu e caggal maayde mum. E nder aadaaji sunnit en, Aisha ina hollitee ko ganndo, hakkille, naamnitooɗo. O wallitii e saaktude konngol Muhammadu, o golliima e renndo juulɓe duuɓi 44 caggal maayde makko.[10] O anndaa kadi e haalde hadiisuuji 2 210,[11] wonaa tan e geɗe jowitiiɗe e nguurndam Muhammadu, kono kadi e toɓɓe ko wayi no ndonu, hijjoore, e eskatoloji.[12] Hakkille makko e ganndal makko e fannuuji keewɗi, haa arti noon e yimre e safaara, ina njetta no feewi e annduɓe e lummbinɓe adanɓe hono al-Zuhri e almuudo makko Urwa ibn al-Zubayr.[12]

Baaba makko, hono Abuu Bakr (r. 632-634), woni kaliifa gadano lomtiiɗo Muhammadu, caggal duuɓi ɗiɗi lomtii mo ko Umar (r. 634-644). Aisha waɗii darnde mawnde e luulndaade kaliifa tataɓo Usmaan (r. 644–656), hay so tawii noon o luulndiima kadi ɓeen waɗɓe warngo makko.[13] O salii anndude lomto Usmaan biyeteeɗo Ali (r. 656–661), o hawri e Al-Zubayr ibnu Awwam e Talha ibnu Ubaydu Allah. O foolaama e wolde Gelooɗi, caggal ɗuum o woppi golle to Madiina, o nanondiri e Ali, o luulndaaki kaliifa Mu'awiya (r. 661–680).[13] O tawtoraama hare ndee ko e waɗde konnguɗi e ardaade konu e dow gelooɗi makko. O joofniri ko ƴattaade hare nde, kono naatgol makko e pellital makko addi heen miijo duumotoongo.[6] Sabu naatgol makko e ndee hare, juulɓe Shiite en ina njogii miijo bonngo e Aisha. E nder diine lislaam sunna, Aisha ina yiyee ko ganndo lislaam mawɗo, kadi ko jannginoowo sehilaaɓe heewɓe e tabi’in