Alahajji Umaru Taal: Ceertol hakkunde baylitte
Content deleted Content added
Gorol 2:
Alahajji Umaru Taal maa Umar Taal maa Shayxu Tijjaani maa Alahajji Umar Fuutiyyu ko amiiru laamateeri lislaamuyankeeri e cernoojo himmuɗo e nder taariika Afirik Hiirnaange. O laatino geɗal Saydu Taal e sonnaajo maɓɓe Aadama Siisee (woɓɓe no wi'a Caam). O jibinaa hitaande porto 1797 e ngoo hoɗo Alowaar, takko Podor binnde Senegaaliwol, leydi Fuuta Tooro (Senegal hannde). Ko humodunooɗo e ɓee Tooroɓɓe ulamaa’uuɓe. Dewal timmungal e yankinaare ko yumma makko anndiraa accuno e makko batte tiiɗuɗo. O maakayno: “Mi accii Fuuta duhiiɓe buy fotondirɓe e ben am kono mi accaali hen suddiiɗo hewtitotooɗo yumma am.” Ko ka maɓɓe ɗon o heɓi needi e baŋŋe diina kan, o janngi ko kelɗi e no kelɗiri. On-tuma o sawri, o yahi Muritaniiyu e Uwalataa ka jaawiyaaji nantuɗi innde e oon saa'i, ɗi qaadiriyankooɓe ɓen huɓɓunoo. Kono ko ɓuri waɗude batte e makko ko hajjoygol ngol Makka e ko o weeroyi kon ka laamateeriiji diinayankooji Tooroɓɓe e Fulɓe e nder ngal laral Sudan. No fellitaa, o yahii Bornu o yiidii ɗon e El-Kanemi, o feƴƴii Misra, o ƴoogi ganndal e baŋŋe karamokooɓe ɓen to duɗal mawngal Al Ashar, ado o hewtude Makka e Madiina , o anndindiri ɗon e lamɗo Hejas on. No tanƴinaa, o weerii duuɓi sappo e ɗiɗi e nder leydi Sokoto ndin (Nayjiiriyaa fewndo hannde). Ko ɗon o wallifii ndee deftere makko ”Suyi’af al-sayd” e baŋŋe Muhammadu Beloo yeɗuɗo mo teddungal e mbarjaari, okki mo kadi sonnaaɓe ɗiɗo ɓii moƴƴuɓe. Goɗɗo on ko geɗaljo on lamɗo. O iwi ɗon o ari Hamdallaay ka Sayku Aamadu lamɗo Maasina. O jaɓɓoraa ɗon kadi teddungal e ɓaawo fantingol. E ndee saare Segu ka Bammbarankooɓe, lamɗo sanamunkeeɓe ɓen jaɓɓor mo ngayngu. Almaami Fuuta Jaloo kañun teddinno mo fota, newnani mo sincugol jaawiya, taalibaaɓe buy iwɓe Fuuta Tooro ko ɓuri kon mbatii mo. Seeɗa–seeɗa himme immanagol fii laamu e silmingol jamaaji jilii ɓernde makko. Hitaande porto 1850, o sinci ndee saare Dinngiraawii (leydi Gine hannde). Wonani mo “fergu”. Tatawii moolanaangii darnaa ka wona ardorde immannde makko nden. Alahajji Umar no dolnornoo ngol laawol Tijjaaniyaa newinngol dewal ngal, waɗungal uddital, newnanngal taalibaaɓe e jamaa on ɓadondirgol e waliiyu mun heɓa barki makko. Ɗun woni sabu jokkere enɗan kelɗunde, hawtunde haajuuji laamu e diina, heɓude ɓural e nder leyɗe Sudan ɗen. Duhiiɓe e suddiiɓe, sukaaɓe e ñeeñuɓe weltorii neweende ko woni e ngol laawol, ɓe felliti ko ɗon ɓure e polge heɓotoo.
==Jihaadi ndin==
Alahajji Umaru naati xalwa balɗe cappanɗe nayi. Ɓaawo mun, o yanani ka aranun ɗee leyɗe sanamunkeeje e ɗe lannaa silmude. O henndii ngal laral Bammbuk heewungal
==Timmoode makko==
|