Diiwal Borno

Diiwal dow e hautugo Naajeeriya

Diiwal Borno gelle diiwal Borno e heddi e Woyla Faro Fuuna, Hautugo Naajeriya. Diiwal Borno e Wodii mangu leddi/lesdi jaaraidum Kilomitaje 57,799km, den diiwal ngal e wodi duduki yibbe/yimbe jaaraibe/jaaraibe adadu yimbe 5,925,668 e wurtinki limgal yimbe leddi di dubi 2006. Gelle Leddi/lesdi Maude nder diwal Borno nauyi e lamurde Maiduguri.

Diiwal Borno
Wamdeo Hill.JPG
state of Nigeria
Golle imaaɗe3 Colte 1976 Taƴto
LesdinkeejumBorno State Taƴto
Ɗemngal ngal sarwiisiiji leydi fu njoni haaludeInngilisjo Taƴto
DuungalAfirik Taƴto
LesdiNaajeeriya Taƴto
LaamordeMaiduguri Taƴto
Nder laamooreNaajeeriya Taƴto
Jonde kwa'odineto11°30′0″N 13°0′0″E Taƴto
Office held by head of governmentNgomna Diiwal Borno Taƴto
Laamu battaa enexecutive council of Borno State Taƴto
Laamu depitee enBorno State House of Assembly Taƴto
Hiiri-weeti pelleUTC+01:00 Taƴto
Shares border withAdamawa, Diiwal Gombe, Diiwal Yobe Taƴto
ReplacesNorth-Eastern State Taƴto
Laawol ngol laamu anndanihttp://www.bornostate.gov.ng Taƴto
Map

Babagana Umara Zulum hanko woni Ardido diwal Borno farano subtol maako nder dungu ujineje didi e sappo e jowenain (2019) waddinki Joni de mi windata 2022, ballitowo gwamnajo’on hanko woni Usman Mamman Durkwa.

gamsaraꞌen, Diiwal Borno

Diiwal Borno e wodi kerol e diweje tati, , Diiwal Adamawa e fombina Diiwal Gombe e hirna Diiwal Yobe bo diwal ghal e Wodi kerol e lesde Niger, Kamaru, e Chadi. [1] [2]

Hukuma PamarunEdit

Hukuma
Pamarun
Manngu dow
km2
1,666,541 Hukuma
Pamarun
Manngu dow
km2
1,245,962 Hukuma
Pamarun
Manngu dow
km2
1,238,390
Maiduguri 137.36 540,016 Askira/Uba 2,431.83 143,313 Abadam 4,172.27 100,065
Ngala 1,519.82 236,498 Bayo 985.78 79,078 Gubio 2,575.09 151,286
Kala/Balge 1,962.13 60,834 Biu 3,423.86 175,760 Guzamala 2,631.44 95,991
Mafa 2,976.99 103,600 Chibok 1,392.00 66,333 Kaga 2,802.46 89,996
Konduga 6,065.89 157,322 Damboa 6,426.18 233,200 Kukawa 5,124.41 203,343
Bama 5,158.87 270,119 Gwoza 2,973.15 276,568 Magumeri 5,057.61 140,257
Jere 900.72 209,107 Hawul 2,160.99 120,733 Marte 3,280.02 129,409
Dikwa 1,836.89 105,042 Kwaya Kusar 754.69 56,704 Mobbar 3,280.02 116,633
Shani 1,238.93 100,989 Monguno 1,993.20 109,834
Nganzai 2,572.35 99,074

[3]

LenyolEdit

Diiwal Borno e wodi lenyol poy [4] [5]

 
Tilde Wamdeo, Diiwal Borno
Hukuma Pamarun Lenyol
Askira-Uba Putai; Bura-Pabir; Gude; Kibaku; Marghi Central; Marghi South; Nggwahyi; Nya Huba; Marghi
Bama Shuwa Arabic; Yerwa Kanuri; Wandala; Mafa; Marghi
Biu Bura-Pabir; Dera; Ga'anda; Jara; Putai, Marghi
Chibok Kibaku; Putai; Marghi
Damboa Kibaku; Marghi Central; Putai; Mulgwai; Kanuri
Dikwa Shuwa Arabic
Gwoza Cineni; Dghwede; Glavda; Guduf-Gava; Gvoko; Hide; Yerwa Kanuri; Lamang; Mafa; Sukur; Waja; Wandala; Marghi
Hawul Bura,Hwana, Putai mafa; Marghi
Jilbe town Jilbe
Kaga Yerwa Kanuri; Putai
Kala/Balge Shuwa Arab; kanuri; Afade
Konduga Shuwa Arabic; Yerwa Kanuri; Maffa; Putai; Wanda; Marghi
Kukawa Yerwa Kanuri
Kwaya-Kusar Bura, Putai, Marghi South
Maiduguri Yerwa Kanuri; Mafa
Monguno Yerwa Kanuri; Mafa
Ngala Shuwa Arabic; Yerwa Kanuri

Gaɗa lenyol huuɓa Lala-Roba, Tarjumo, Yedina, and Tedaga.[5]

Janngirɗe MawɗeEdit

Jannguɓe hiiɓeEdit

HiimobeEdit

  1. https://www.britannica.com/place/Bornu-historical-kingdom-and-emirate-Nigeria
  2. https://www.hurstpublishers.com/book/history-borno/
  3. https://saharareporters.com/2023/02/24/how-apc-senator-uses-women-groups-subtle-vote-buying-gombe
  4. Gravina, R. (2014). The phonology of Proto-Central Chadic: the reconstruction of the phonology and lexicon of Proto-Central Chadic, and the linguistic history of the Central Chadic languages (Doctoral dissertation, LOT: Utrecht).
  5. 5.0 5.1 https://www.ethnologue.com/country/NG