Trpinja

Trpinja (e ɗemngal serbiyankore : Трпиња, e ɗemngal Hunngariyankore : Terpenye ) ko wuro e kominaaji gonɗi e innde wootere e nder diiwaan Vukovar-Syrmia to fuɗnaange leydi Korowaasiya.. Wuro ngoo woni ko e laawol D55 hakkunde Osijek e Vukovar. Leydi Munisipaal Trpinja ina maantini e laddeeji Pannonian Basin e gese ndema ko wayi no maaro, alkama, naange keewze e beet suukara.

Municipaalitee Trpinja sosaa ko e hitaande 1997 e njuɓɓudi UNTAES ngam wonde gooto e municipaalitee kesi ɓurɗi heewde Serbe en ngam waawde heɓde laamu nokkuyankeewu e renndo Serbe en e nder diiwaan hee caggal nde wolde jeytaare Korowasi joofi. Munisipaal oo ko ɓurɗo woɗɗude e nder leydi Vukovar-Syrmia e nder keeri municipaalitee ɗii ina waɗi gure 7. E sahaa binnditagol 2011, kominaaji ɗii ina njogii 5 572 neɗɗo e wuro Trpinja ngoo e hoore mum 1 537 neɗɗo.

Ɗemɗe e inɗe

Innde koɗorɗe

Wurooji Trpinja, Bobota e Vera ina ndenndi lefol gootol ko fayti e iwdi inɗe mum en. E wiyde lefol ngol, taaniraaɓe hoɗɓe e gure hannde ɗee, koɗnooɓe e sahaa nde Serbi en mawɓe njippii e gardagol Arsenije III Čarnojević, ina mbiyee Bobe. Ɓe ngoni ko e dogde e njiimaandi laamu Ottomaan e Balkan en nde tawnoo ɓe njiɗi ko hisnude ndimaagu maɓɓe diine.

Ndee ɗoo darnde diine e ortodoksi legendaire, ko konngol nokkuure Bobe muñnoo ngam iimanaagal walla e fuɗɗoode e ɗemngal Serbi Bobe trpiše za veru. Innde galle ‘Bobe’ huutortenoo ko ngam innde Bobota, helmere ‘muñal’ (Serbo-Krowasi: trpiti) innde Trpinja tagiraa e helmere ‘goongɗinal’ (Serbo: vera) innde de Vera woni ko njiylotonoo.[7]

Daartol goɗngol ina hollita wonde innde Trpinja ummorii ko e joom leydi biyeteeɗo Trpimir jeyaaɗo e leydi ndi e nder saraaji ɗii.[7]

Serbi

Maande ɗemɗe ɗiɗi duɗal leslesal to wuro Vera

Serbi e alkule Serbi Sirilik ko ɗemngal ɗiɗaɓal gonngal e nder keeri kominaaji ɗii tawa ina jeyaa heen koɗki kala so wonaa ko ɓuri heewde e Croat one Ćelije.[1] Statut oo ina ɗaɓɓi wonde alkule sirilik Serbi ɗee maa kuutore e binndol siiltooji e tammborɗe, e dow tappirɗe juɓɓule wakilaagu, juɓɓule laamu e juɓɓule laamu, kam e ɗe juɓɓule sariya jogiiɗe mbaawka laamu.[1] Jaŋde ko adii duɗal wonande renndo Serbe ina yuɓɓinee, ina yuɓɓinee e ɗemngal Serbe e ɗemngal Sirilik fawaade e doosɗe nokku oo.[1] Jaŋde leslesre ina waɗee e ɗemngal Serbi kadi.

Joografi

Munisipaal oo woni ko e keerol hakkunde diiwanuuji daartol Slavonia e Syrmia, to bannge worgo Basin Pannonia e nder diiwaan Podunavlje. Wertallo komin oo fof ko 123,87 km2 (47,8 km2).[8] Maayo Vuka ina rewi e municipaalitee oo e njuuteendi kilooji 8 kam e kanndaa Bobota artificiel e njuuteendi kilooji 20. Teriiji kominaaji ɗii ko ɓuuɓɗi haa laaɓi, ina njogii leydi ɓaleeri ɓuuɓndi no feewi. Munisipaal oo ina renndini keeri e kominaaji Borovo, Bogdanovci, Nuštar, Tordinci, Šodolovci e Erdut, e wuro Vukovar e wuro Osijek.

Kiliima e weeyo

Municipaalitee Trpinja ina jogii weeyo duunde ɓuuɓngo e toɓo no siforaa e senngo weeyo Köppen. Sabu batte duunde ndee, ceertugol nguleeki e nder yontere ina vuri teskaade e nder leydi ndii.

Hortol

Trpinja ina jokkondiri e laawol D2 e heddiiɓe e leydi ndii. Laawol D55 ina rewi e wuro Bršadin. Laawol diiwaan Ž4111 ina rewi e gure Pačetin, Bobota e Vera.

Laawol laana njoorndi M601 jokkondirngol Vinkovci e Borovo Naselje e Vukovar ina rewi e wuro Trpinja.

Tariya

Trpinja dow kartal lesdi Syrmia diga hitaande 1900

Innde koɗorɗe Trpinja fuɗɗii siftoreede ko e hitaande 1329 e nder winndannde wootere yaltunde e nder Laamu Hong Kong e yontaaji hakkundeeji. Winndannde ndee ina jogaa hannde to Budapest, to leydi Hongiri.[7] E goonga e oo sahaa e nokku ɗo Trpinja woni hannde ɗoo, koɗkiiji Mala, Velika e Slavenska.[7] Wurooji ɗii ko gentry jeyi ɗum en haa nde laamu Ottomaan heɓti ɗi e hitaande 1536.[7] Laamu Ottomaan en njooɗiima e ndeeɗoo nokku, ko ɗum addani ɓe ustaade e nder teemedere (100) e nder teemedere (100) Honngiriyankooɓe nokku oo. Area wonnoo ko e les njiimaandi Ottomaan en haa hitaande 1691, nde laamu Habsburg heɓti ɗum. E binnditagol 1732, Trpinja ina joginoo 109 galle Serbe. Pewnugol eklesiya Ortodoks Serbi fuɗɗii ko e hitaande 1750, timmini e hitaande 1755. Duɗal gadanal to Trpinja udditaama e hitaande 1776, e hitaande 1859 Trpinja ina joginoo gollordu ngam ɓuuɓnude silki.[7] E hitaande 1882, yimɓe Trpinja ina tolnoo e 1 800 neɗɗo e nder 400 galle. Hoɗɓe heen ɓee ko Serbe en Kerecee’en Ortodoks en, so wonaa galleeji 2-3 ɗi ngonaa diine Katolik en.[7] Hay so tawii sahaa wolde adunaare adannde e nder wuro ngo ina heewi ñawu e baasal, hoɗɓe e Trpinja njaɓɓiima yimɓe wuro Jakovo. Gila ñalnde 27 lewru Duujal hitaande 1920 (nde ɓe njottii Vukovar) soldateeɓe e ɓesnguuji eggiyankooɓe Riisinaaɓe ɓaleeɓe wonnooɓe e rewooɓe Pyotr Wrangel koɗii e Bobota, Pačetin, Bršadin, Trpinja e Vera.[9] Wuro ngoo tawtoraama hare luulndiinde fasist en e nder wolde adunaare ɗiɗmere, heen gooto e maɓɓe joofniri ko e kasoo (concentration) e nder Dowlaaji Dentuɗi Korowasi.[7] E nder wolde nde, 452 soldaat ummoriiɓe Trpinja kaɓi e nder Birigade 9 Slavonie, heen 75 mbaraama.[7] 170 Romanaaɓe ummoriiɓe Trpinja nanngaama e juuɗe Ustaše, nawti ɗum to kasoo Jasenovac e hitaande 1942, hay gooto e maɓɓe artiraani.[7] E binnditagol 1981, Trpinja ina waɗi 2 243 hoɗɓe.

Blago Zadro (hakkunde) e laawol Trpinja e wolde Vukovar

Hakkunde 1991 e 1997, Trpinja woni ko e juuɗe Serbe en murtuɓe e laamu Korowasi cuɓaaɗo e demokaraasi. E oon sahaa, yimɓe ɓe ngonaa Serbe en ɓee ina ngondi e nanngugol, e kasoo, e warngooji ɓalli, hakkillaaji e jokkondire, e warngooji baɗeteeɗi e terɗe fedde nde wonaa laamuyankoore Serbe en nokku oo. Siwil en ina njuumta e ɓalli mum en e hakkillaaji mum en ñalnde kala, ina njuumta jimɗi Chetnik, ina hulɓina ɗum en e taƴde terɗe e terɗe ɓalli mum en, worɓe ina njuumta e nder caka wuro ina njuula huɗo, rewɓe ina njuumta e rape, e gooto ƴattaade e goɗɗo doole yarde ƴiiƴam ina ɓuuɓna e hunuko gorko ƴattaaɗo. Sappo e nanngaaɓe ummoriiɓe Trpinja, kam e siwil en nanngaaɓe to Borovo e siwil en gaañiiɓe no feewi ummoriiɓe to opitaal Borovo Commerce, ɓe meeɗaa fiyde ɗum en no feewi, mbaraama e nder kanaal Bobotski saraaji mum. E hitaande 2016, Serbinaaɓe 10 ñaawaama sabu bonanndeeji warngooji baɗnooɗi e kasoo e siwil en, tawi ko duuɓi 5 haa 20 kasoo.[10][11][12] E nder wolde Vukovar, konu ɓesngu Yugoslawi (JNA) e doole konu ceertuɗe ummoriiɗe Serbi etinooma taƴde difagol Vukovar ummoraade e bannge Trpinja, woni rewrude e Trpinjska cesta, laawol jokkondirngol Trpinja e Vukovar. Kono tan, soldateeɓe Korowasi e Garde Nationale Korowasi (ZNG) e siwil en wallitooɓe, e gardagol seneraal mawɗo Blago Zadro, mbaɗii darnde tiiɗnde, e nder ɗuum ɓe ndartini fotde 30 tank JNA e otooji ndartinaaɗi ɗi ndokki laawol ngol innde "tank graveyard".[ 13] Trpinja artiraa e leydi Korowasi e nanondiral Erdut.

Demokaraasi

Ummatore

Hoɗɓe e wuro Trpinja ina njogii 1 537 neɗɗo e nder wuro ngo ko 5 572 neɗɗo e nder binndital 2011.[14] Ko ɓuri heewde e yimɓe leydi ndii ko Serbe en, ko 89,75% e yimɓe leydi ndii e binnditagol yimɓe leydi ndii e hitaande 2011.[15] E nder haala laaɓtuka ka ustaare yimɓe e nder fuɗnaange Korowasi saabi ɗum ko duuɓi yimɓe, batte wolde jeytaare Korowasi e eggugol caggal nde Korowasi naati e Dental Orop, keewal yimɓe e nder wuro ngo ustiima haa 4 167 hoɗɓe e sahaa binnditagol 2021.

Dina

Ekklessiya waylo-waylo Joomiraawo, Trpinja

Ekklessiya waylitiiɗo Joomiraawo ko ekklessiya Ortodoks Serbiya nder wuro Trpinja limtaa nder limngal jawdi pinal lesdi Korowasi. E nder leydi kominaaji ɗii ina waɗi kadi Egliis Ortodoks Serbi biyeteeɗo St. George to Bobota kam e ekkolaaji to Vera, Pačetin e Bršadin. Kadi ina woodi eklesiya katolik en to wuro Ćelije.

Sigga

Trpinja ko munisipaal mo ƴellitaaki, mo laamu leydi Korowasi limti ɗum e nder limlebbi mum, ko nokku gadano mo laamu keeriiɗo toppitii.[20] Golle faggudu ɓurɗe heewde ko ndema e ngaynaaka.

Jaangirde

Janngirde leslesal to Trpinja

Duɗal leslesal to Trpinja ina jeyaa e duɗe ɓurɗe ɓooyde e nder diiwaan hee, sosaa ko e hitaande 1776. Jaŋde e nder duɗal ngal ina waɗa tan e ɗemngal Serbi (ko wonaa ɗum ko ɗemɗe Korowasi e ɗemɗe janane).[21] So ɓe timminii duuɓi jeetati e nder duɗal leslesal, almuɓɓe ɓee ina keewi jokkude jaŋde mum en e nder duɗe hakkundeeje to Vukovar ɗo ɓe mbaawi janngude e ɗemngal Serbi. Jaaɓihaaɗtirdeeji tati ɓurɗi lollude caggal duɗal jaaɓi haaɗtirde ko Duɗal jaaɓi haaɗtirde Novi Sad, Duɗal jaaɓi haaɗtirde Osijek e Duɗal jaaɓi haaɗtirde Belgrade.

Aadaaji

Maandeeji Municipaalitee

Koɗorɗe Munisipaal Trpinja ko e mbaydi mboɗeeri (golden) e mbaydi ɓaleeri (clover verte) e leɗɗe tati e hakkunde. Banndiraawo Munisipaal Trpinja ko bulo monokrom mo mbaydi mum woni hakkunde banngeeji ɗii.[22]

Toɓɓe Nafoore

Monument mo soldateeɓe maayɓe e wolde adunaare ɗiɗmere

Ekklessiya waylugo Joomiraawo haa Trpinja mahi diga hitaande 1753 haa hitaande 1757.[23] Eklesiya oo ko monimaaji pinal, ina woni e doggol pinal gonngal e nder leydi Korowasi. Geɗe nafooje e nder eklesiya ina tawee kadi e doggol ndonu pinal dilloowo e nder leydi Korowasi. Object ina huutoree sahaa kala kadi ina udditanaa njilluuji e sahaa gooto. Yillotooɓe turism en njoɓataa naatde.

To nokkuure cakaare haa Trpinja woodi monimaaji ngam limngal soldateeɓe maayɓe diga wolde duuniyaaru ɗiɗaɓre e soldateeɓe maayɓe e maayɓe nder konu nder hitaande 1991.

Fedde pinal nokkuure "Mladost" sosaa ko e hitaande 1995. Golle mum ina ndeena e ƴellitde aadaaji e pinal leñol Serbe en diiwaan Danube Korowasi.

Feddeeji e Juɓɓule

E nder wuro ngo ina woodi fedde toppitiinde ko fayti e yiite Trpinja,[24] Fedde Pinal e Naalankaagal leñol "MLADOST", Fedde Pinal Serbi "Prosvjeta",[25] fedde fuku koyɗe "Sinđelić", fedde chess "Trpinja",[26] Fedde Dowlaaji " Srndać" e Fedde Dowlaaji "Trpinja",[27] Fedde ɓiɓɓe pensioneruuji kominaaji Trpinja e Ɓiɓɓe pensioneruuji Trpinja,[28] "Treća životna dob" ("Duuɓi tataɓi"), Fedde haɓdiiɓe haɓantooɓe fasist en hare ndimaagu ngenndi e haɓaade fasist en e nder kominaaji Trpinja.[29]

Koɗkiiji

Wurooji jeeɗiɗi ina ngoodi e nder kominaaji ɗii.[30]

Settlement	Population
Bobota	1,540
Bršadin	1,357
Ćelije	121
Ludvinci	113
Pačetin	548
Trpinja	1,537
Vera	458

Nate

Mahdi Trpinja
Monumnda hare Vukovar to mbedda Trpinja (anndiraaɗo yanaande tankaaji)
Monumnda hare Vukovar to mbedda Trpinja (anndiraaɗo yanaande tankaaji)

Tuugnorgal

Leydi e Yuroopu