Armaaniya
Armaaniya e lamgu Jamhuriwal Armaaniya un lesdi e hirna e nder lardu Yuroopu e Aasiya e ɗi waaɗi keerol e Turkie gaɗa hirna Joorjiya gaɗa woyla ɗenbo e lachin corridor (les mobgal balloɓe jonɗe jam ɓe Russii) hauti e Azarɓe jan gaɗa fuuna hai Iran e Aserbayjan e gongal geɓal Nakhchiiran gaɗa fombina.[1] Yerevan kanje woni gelle mauɗe ɗe lesdi ɗin ɗembo gelle ɓurɗe ɗuwɗirka yimɓe.
Yemre | West Asia, Eastern Europe ![]() |
---|---|
Golle imaaɗe | 23 Siilto 1991 ![]() |
Inditirde | Հայաստան ![]() |
Lesdinkeejum | Հայաստան ![]() |
Lenyol | Armenians, Yazidis ![]() |
Ɗemngal ngal sarwiisiiji leydi fu njoni haalude | Armenian ![]() |
Doondo leydi | Mer Hayrenik ![]() |
Tagu | culture of Armenia ![]() |
Duungal | Aasiya ![]() |
Lesdi | Armaaniya ![]() |
Laamorde | Yerevan ![]() |
Hiiri-weeti pelle | UTC+04:00 ![]() |
Jonde kwa'odineto | 40°23′0″N 44°57′0″E ![]() |
Kwa'odineto lettugal | 39°13′52″N 46°38′3″E ![]() |
Soɓɓire | 41°18′0″N 45°0′0″E ![]() |
Horɗoore | 38°50′25″N 46°10′26″E ![]() |
Gorgal | 41°5′57″N 43°26′50″E ![]() |
Towendi | Mount Aragats ![]() |
Hoɓade | Debed ![]() |
Laamu sarti celluɗo | Ndenndaandi, unitary state, parliamentary system ![]() |
Birrol parti politikki | President of Armenia ![]() |
Arɗiiɗo lesdi | Vahagn Khachatryan ![]() |
Office held by head of government | Prime Minister of Armenia ![]() |
Hooreejo leydi | Nikol Pashinyan ![]() |
Laamu battaa en | Government of Armenia ![]() |
Laamu depitee en | National Assembly of Armenia ![]() |
Highest judicial authority | Constitutional Court of Armenia ![]() |
Central bank | Central Bank of Armenia ![]() |
Memba en | Ngenndiije Dentuɗe ![]() |
Cede | Armenian dram ![]() |
Shares border with | Iran, Türkiye, Aserbayjan, Jorjiya ![]() |
Driving side | right ![]() |
Electrical plug type | Europlug, Schuko ![]() |
Replaces | Soviet Union ![]() |
Laawol ngol laamu anndani | http://www.gov.am/en/, https://courrier.am ![]() |
Hashtag | Armenia ![]() |
Golle gofernema | .am, .հայ ![]() |
Deesewal | flag of Armenia ![]() |
Coat of arms | Coat of arms of Armenia ![]() |
Joogarafii | geography of Armenia ![]() |
Has characteristic | partly free country ![]() |
Taariki | history of Armenia ![]() |
Diina laamu anndani | Nasaaraankore ![]() |
Railway traffic side | right ![]() |
Ndesa | economy of Armenia ![]() |
Annaji Aljeri | demographics of Armenia ![]() |
Mobile country code | 283 ![]() |
Country calling code | +374 ![]() |
Trunk prefix | 0 ![]() |
Emergency phone number | 112, 101, 102, 103 ![]() |
GS1 country code | 485 ![]() |
Licence plate code | AM ![]() |
Maritime identification digits | 216 ![]() |
Unicode character | 🇦🇲 ![]() |
Category for honorary citizens of entity | Q7981767 ![]() |
Category for maps or plans | Category:Maps of Armenia ![]() |

Armaaniya un lesdi ɗi ɗun nyiiɓi eɗau tsariwal laamu gootal eɗi wooɗo jamiyaaji ɗuɗɗi. Lesdi Armaaniya e yahira laamu democracio eɗer maari eɗi wooɗi neesuji ɗuɗɗii nefɗi (neeɓuuɗi) finaatawaji.[2][3] Ɗun tiggi lesdi Armaaniya artuɗun urartu e ɗungu gu 860BC ɗembo e ƙarnu ɗun 6BC ɗi soitake inare e sattrapy ɗun Armaaniya laamorɗe Armaaniya ɗun waati semɓe e les Tigranes the great e ƙarnu ɗun1BC e ɗembo e ɗungu gu 301 ɗi latti lesdi eta artuɗi e duniyaaru egu hocci diina kiristaaku e jonɗe diina maari ɗun hukuma artuɗun ƙarnu ɗun 5.
Faslu Leydi
taƴtoArmaaniya eɗi e geɓal ngal jajirka kilomitaje 29,743 (sq mil 11,484). Lesdi ɗin ɗuɗka mari eɗi wodi nyoole hautie daalli (juggi) e laddeji seɗɗa. Leydi ɗi yeegi yaariigo mita 4,090 (kosɗe 13,419) ɗau e jonɗe beeli e Mount Arogats ɗembo waala inare gooɗuɗe e les geɓal leydi e mitawal 390 (1,280ft) ɗau e matakiwal weeɗu dammudun mangu geɓal leydi kanjun wooni sappojun ɓurɗun maugu e duniyaru ɗenbo eɗun woodi geɓal ngal nyooldeji e ƙalla hasirje 859% ɓurɗun e Switzerland ko Nepal. Mount Ararate lattiɗun e ɗistinorɗe ɗun lattake eɗer geɓal leydi Armaaniya kaire wooni nyolde ɓurɗe maugu e geɓal ngal goɗuuɗun nyolde yuutirɗe mita 5,137 (kosgal 16,854) E jooni ɗembo eɗun nɗer geɓal Turkie amma ɗembo ma e jairi ɗun wooni eɗun ɗaaraaɗun semɓe gaɗa Armaaniya. Armaaniyanko’en eɓe koshaaɗun e jonɗe alamawal lesdi maɓɓe dalila ɗemle gaɗa ɗun ɓe ngaadi hotorwal nyolɗe eɗer alamawal lesdi Armaaniya haa waɗɗi hanɗe.
Laamu e Siyasaje
taƴtoArmaaniya un jamhuriwal ɗun democracio ɗun majalisu. Kundiwal moftuki laamu Armaaniya ɗun lattake moftiide yahirki e laaamu arɗaaki jamhuriwal dau yeeso haa yaari lewru Afrilu 2018. E no kundiwal moftugo laamu Armaaniya ɗun njani arduujo leydi kanko wooni e joogiɗo e mauɗe kuuɗe ɗun wakiltiɗun, ndenbo e Firam Ministerjo mawɗo ha gomnaati, hanko yahinirta e harkaji zartirteɗi. Arɗugal shemmingal egal jungo Azgayin Zhoghov koboo majalisu dokaji ɗi lesdi lattiɗun hanjun wooni ɗun waala tokkaɓe ɗuɗɗe.
Larduuji
taƴtoƊun henɗi Armaaniya ko yaari larduji sappo ƙanji ngoni: Template:Armenia Labelled Map
Larduuji | Laamorde | Manngu (km2) | Ɗudugo yimɓe † |
---|---|---|---|
Aragatsotn | Ashtarak | 2,756 | 132,925 |
Ararat | Artashat | 2,090 | 260,367 |
Armavir | Armavir | 1,242 | 265,770 |
Gegharkunik | Gavar | 5,349 | 235,075 |
Kotayk | Hrazdan | 2,086 | 254,397 |
Lori | Vanadzor | 3,799 | 235,537 |
Shirak | Gyumri | 2,680 | 251,941 |
Syunik | Kapan | 4,506 | 141,771 |
Tavush | Ijevan | 2,704 | 128,609 |
Vayots Dzor | Yeghegnadzor | 2,308 | 52,324 |
Yerevan | – | 223 | 1,060,138 |
† 2011 census
Sources: Area and population of provinces.[4]
Ɗuɗuugo Yimɓe
taƴtoYimɓe: Armaaniya 1950-2010
Leydi: Armaaniya | stat_ref: Armenia 2011 census[5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15] | ||
---|---|---|---|
Rank | Name | Larduuji | Ɗuɗuugo yimɓe |
1 | Yerevan | Yerevan | 1,060,138 |
2 | Gyumri | Shirak | 121,976 |
3 | Vanadzor | Lori | 86,199 |
4 | Vagharshapat | Armavir | 46,540 |
5 | Abovyan | Kotayk | 43,495 |
6 | Kapan | Syunik | 43,190 |
7 | Hrazdan | Kotayk | 41,875 |
8 | Armavir | Armavir | 29,319 |
9 | Artashat | Ararat | 22,269 |
10 | Ijevan | Tavush | 21,081 |
11 | Gavar | Gegharkunik | 20,765 |
12 | Goris | Syunik | 20,591 |
13 | Charentsavan | Kotayk | 20,363 |
14 | Ararat | Ararat | 20,235 |
15 | Masis | Ararat | 20,215 |
16 | Ashtarak | Aragatsotn | 19,615 |
17 | Artik | Shirak | 19,534 |
18 | Sevan | Gegharkunik | 19,229 |
19 | Dilijan | Tavush | 17,712 |
20 | Sisian | Syunik | 14,894 |
Galluure
taƴtoFooto
taƴto-
Armaaniya
-
Yerevan
-
Gyumri
-
Vanadzor
Albaniya | Almaanya | Anndoora | Armaaniya | Aserbayjan | Belaruusiya | Bosniya e Herzegovina | Beljik | Biritaani-Mawndi | Bulgariya | Cekiya | Danemark | Estoniya | Farayse | Finland | Hispaanya | Holannda | Hunngariya | Irlannda | Islannda | Italiya | Jorjiya | Kibris | Korowaasiya | Latvia | Liechtenstein | Lituwaniya | Luksammbuur | Masedoniya | Malta | Moldowa | Monako | Montenegro | Norwees | Otiris | Poloonya | Portokeesi | Romaniya | Roosiya | San Marino | Serbiya | Sulowakiya | Suloweniya | Suwed | Suwis | Türkiye | Ukrayiina | Watikan | Yunan |
Afganistan | Armaaniya | Aserbayjan | Banngladesh | Ciina | East Timor | Japan | Jorjiya | Kammbooja | Laos | Monngoliya | Nepal | Roosiya | Sinngapuur | Tailannde | Turkiya | Wiyetnam |
Faɗɗitaa
taƴto- ↑ "Armenia". Oxford Reference (in Engeleere). Retrieved 2025-03-29.
- ↑ Mallory, J. P.; Adams, Douglas Q. (1997). Encyclopedia of Indo-European culture. London: Fitzroy Dearborn. p. 30. ISBN 978-1-884964-98-5. OCLC 37931209.
Armenian presence in their historical seats should then be sought at some time before c 600 BC; [...] Armenian phonology, for instance, appears to have been greatly affected by Urartian, which may suggest a long period of bilingualism.
- ↑ Robert Drews (2017). Militarism and the Indo-Europeanizing of Europe. Routledge. ISBN 978-0-367-88600-4. p. 228: "The vernacular of the Great Kingdom of Biainili was quite certainly Armenian. The Armenian language was obviously the region's vernacular in the fifth century BC, when Persian commanders and Greek writers paired it with Phrygian. That it as brought into the region between the early sixth and the early fifth century BC, and that it immediately obliterated whatever else had been spoken there, can hardly be supposed; [...] Because Proto-Armenian speakers seem to have lived not far from Hurrian speakers our conclusion must be that the Armenian language of Mesrop Mashtots was descended from an Indo-European language that had been spoken in southern Caucasia in the Bronze Age."
- ↑ http://www.armstat.am/file/doc/99475033.pdf
- ↑ "Aragatsotn" (PDF).
- ↑ Tavush
- ↑ "Kotayk" (PDF).
- ↑ Vayots Dzor
- ↑ "Syunik" (PDF).
- ↑ Shirak
- ↑ Lori
- ↑ Gegharkunik
- ↑ Armavir
- ↑ Ararat
- ↑ "Yerevan" (PDF).